Muziekles in het speciaal onderwijs heeft inmiddels een ‘speciaal’ plekje in mijn hart. Deze leerlingen blijken vaak bovengemiddeld gevoelig voor muziek, waardoor je heel direct verbinding kan maken. Daarnaast kan muziek voor hen een belangrijk expressiemiddel zijn als het op andere manieren (zoals via taal) moeizamer gaat. Ook kan muziek een manier zijn om een keer te kunnen shinen in een wereld waarin ze regelmatig tegen beperkingen aanlopen.

De term ‘speciaal onderwijs’ is voor mij als muziekdocent wel een beetje een pleonasme, zoals ‘witte sneeuw’. Want onderwijs – en muziekonderwijs in het bijzonder – ervaar ik altijd als speciaal, doordat ik me sterk bewust ben van de impact ervan op de ontwikkeling van een kind. Maar ook doordat mijn muzieklessen, voor welke doelgroep dan ook, regelmatig speciale en waardevolle momenten opleveren. Twee recente voorbeelden:

Op een school voor speciaal onderwijs in Almere zag ik tijdens mijn les twee begeleiders verbaasde blikken met elkaar uitwisselen toen een meisje een trommel bespeelde en later voor de groep iets voordeed. Bij navraag hoorde ik dat dit meisje altijd in een ‘ik kan het niet’ modus zat. Mijn muziekles was voor haar een moment om te ervaren dat ze iets wel kon en dat moment greep ze met beide handen. De leerkrachten spraken over een ‘grote stap’.

Aan het begin van een andere (reguliere) les kwam een meisje van net vier jaar huilend aan de hand van de juf de speelzaal binnen. Het was haar eerste dag op school en dan ook nog meteen muziekles van een vreemde meneer… Maar gaandeweg ontdooide ze en met name bij het bespelen van instrumenten was ze enorm gefocust en betrokken. Aan het eind van die les zocht ik een vrijwilliger om voor de groep een standbeeld te bedenken dat de klas moest nadoen. Dit meisje stak haar vinger op, kreeg de beurt en deed het vol overgave!

Vroeger voelde ik wel eens weerstand tegen muziekles in het speciaal onderwijs, omdat ik vond dat je daar te weinig met ‘echt muziek maken’ bezig kon zijn. Inmiddels ben ik door momenten zoals ik hierboven beschreef van mening dat bij deze doelgroep juist dat wordt uitvergroot waar het in muziekonderwijs écht om draait; meedoen, emoties leren kennen, persoonlijke expressie en verbinding. Dat is wat muziekonderwijs ‘speciaal’ maakt, voor welke doelgroep dan ook.

Over de auteur: Jeroen Schipper is muziekdocent en liedjesmaker. Ook staat hij regelmatig op het podium met zijn theaterconcerten voor kinderen en is hij lid en mede-oprichter van het collectief Bodypercussie.nl. Onlangs verscheen hun boek Bodypercussie – Grooven met groepen (uitgeverij SWP).

Afbeelding trommel: Freepik